ملاسما یک اختلال رنگدانه‌ای است که باعث لکه‌های قهوه‌ای متقارن روی صورت می‌شود. این وضعیت به دلیل تولید بیش از حد ملانین توسط ملانوسیت‌های بیش‌فعال ایجاد می‌شود که توسط عواملی مانند نور خورشید، نور مرئی (نور آبی)، تغییرات هورمونی (بارداری، قرص ضدبارداری)، و استعداد ژنتیکی تحریک می‌شوند. ملاسما در زنان ۳۰-۵۵ ساله با پوست‌های تیره‌تر (فوتوتایپ III-VI) شایع‌تر است.

خیر، ملاسما به هیچ وجه واگیردار نیست. این یک اختلال رنگدانه‌ای غیرعفونی است که ناشی از عوامل هورمونی، ژنتیکی، و محیطی (قرارگیری در معرض نور UV و نور مرئی) است. نمی‌توانید ملاسما را از طریق تماس پوستی، استفاده از وسایل مشترک، یا نزدیکی با فرد مبتلا به دست آورید یا به دیگران منتقل کنید.

استاندارد طلایی درمان ملاسما کرم سه‌گانه (۴٪ هیدروکینون + ۰.۰۵٪ ترتینوئین + ۰.۰۱٪ فلوسینولون استونید) است که ۸۰٪ از بیماران را به حل یا تقریباً حل می‌رساند. برای موارد مقاوم به درمان، ترکیب اسید ترانگزامیک خوراکی (۲۵۰ میلی‌گرم دو بار در روز) با عوامل موضعی دپیگمنت‌کننده و روش‌های پروسجرال (لیزر QS-Nd:YAG، IPL، میکرونیدلینگ) بالاترین کارایی را دارد. استفاده روزانه ضدآفتاب SPF 50+ رنگی با اکسیدهای آهن برای محافظت از نور UV و نور آبی حیاتی است.

بهبود ملاسما معمولاً تدریجی است. درمان‌های موضعی (هیدروکینون، ترتینوئین، کرم سه‌گانه) نتایج اولیه را بعد از ۴-۶ هفته نشان می‌دهند، با حداکثر بهبود در ۸-۱۲ هفته. اسید ترانگزامیک خوراکی به ۱۲ هفته نیاز دارد تا نتایج کامل را نشان دهد. روش‌های پروسجرال (لیزر، IPL، میکرونیدلینگ) معمولاً نیاز به ۳-۵ جلسه با فاصله ۲-۴ هفته دارند. درمان نگهدارنده بلندمدت ضروری است زیرا ملاسما گرایش به عود دارد.

در دوران بارداری و شیردهی، هیدروکینون، ترتینوئین، و کورتیکواستروئیدهای قوی (مانند فلوسینولون) به دلیل خطر تراتوژنیک کاملاً ممنوع هستند. گزینه‌های ایمن شامل اسید آزلائیک ۱۵٪ ژل دو بار در روز، اسید ترانگزامیک موضعی، نیاسینامید، اسید کوژیک، ویتامین C، و پیل‌های اسید گلیکولیک است. اسید ترانگزامیک خوراکی در ملاسمای حاملگی مستند و ایمن است. استفاده روزانه ضدآفتاب SPF 50+ رنگی حیاتی است.

ملاسما یک بیماری مزمن و عودکننده است. حتی با درمان موفقیت‌آمیز، نرخ عود بالا است (تا ۴۰-۵۰٪ در ۳-۱۲ ماه بعد از قطع درمان). عود معمولاً با قرارگیری مجدد در معرض نور خورشید، نور مرئی، تغییرات هورمونی (بارداری، قرص ضدبارداری)، یا قطع درمان نگهدارنده رخ می‌دهد. استفاده مداوم از ضدآفتاب SPF 50+ رنگی و درمان نگهدارنده موضعی (نیاسینامید، اسید آزلائیک) برای جلوگیری از عود ضروری است.

لیزر می‌تواند برای ملاسما مؤثر باشد اما باید با احتیاط استفاده شود. لیزر Q-Switched Nd:YAG با فلوئنس پایین (“تونینگ”) کاهش ۶۴٪ MASI را نشان می‌دهد و برای همه انواع ملاسما مناسب است. با این حال، در پوست‌های تیره‌تر (فوتوتایپ V-VI)، خطر هیپرپیگمنتاسیون پس از التهابی و لوکودرم نقطه‌ای (لکه‌های سفید) وجود دارد. لیزرهای فرسایشی (فرکشنال CO2) خطر بالاتری دارند. ترکیب لیزر با عوامل موضعی (اسید ترانگزامیک، نیاسینامید) و اسید ترانگزامیک خوراکی کارایی را افزایش داده و عوارض را کاهش می‌دهد.

بهترین ضدآفتاب برای ملاسما باید SPF 50+ داشته باشد، محافظت گسترده‌ای از UVA/UVB ارائه دهد، و شامل اکسیدهای آهن (۴.۸۵-۲۷.۲۵٪) برای محافظت از نور مرئی (نور آبی / HEVL) باشد. ضدآفتاب‌های رنگی (Tinted Sunscreens) برتر هستند زیرا اکسیدهای آهن در فرمولاسیون رنگی به طور قابل‌توجهی در برابر پیگمنتاسیون ناشی از نور مرئی محافظت می‌کنند. ضدآفتاب باید هر ۲ ساعت تکرار شود و رنگ باید با تون پوست مطابقت داشته باشد. حفاظت فیزیکی (کلاه لبه‌دار، چتر) نیز توصیه می‌شود.

بله، محصولات OTC می‌توانند برای ملاسمای خفیف تا متوسط مؤثر باشند. نیاسینامید ۴-۵٪ کاهش ۶۲٪ MASI را با کارایی مشابه هیدروکینون ۴٪ نشان می‌دهد اما بدون عوارض جانبی. اسید آزلائیک ۱۵-۲۰٪ ممکن است از هیدروکینون برتر باشد و در بارداری ایمن است. ترکیب‌های حاوی نیاسینامید، اسید کوژیک (۰.۷۵-۴٪)، ویتامین C (۲.۵-۱۵٪)، و اسید ترانگزامیک موضعی (۳-۵٪) سینرژیک هستند. موارد متوسط تا شدید معمولاً نیاز به درمان‌های نسخه‌ای (کرم سه‌گانه، اسید ترانگزامیک خوراکی) یا روش‌های پروسجرال دارند.

هیدروکینون ۲-۴٪ استاندارد طلایی برای درمان ملاسما است اما باید با احتیاط استفاده شود. غلظت ۴٪ به نسخه نیاز دارد و نباید بیش از ۴-۶ ماه متوالی استفاده شود به دلیل خطر اکرونوزیس اگزوژن (رنگدانه دائمی آبی-سیاه). هیدروکینون در دوران بارداری و شیردهی کاملاً ممنوع است. عوارض جانبی شامل خشکی، قرمزی، و سوزش است. جایگزین‌های ایمن‌تر شامل نیاسینامید، اسید آزلائیک، و اسید ترانگزامیک است که می‌توانند به صورت نامحدود استفاده شوند.

ملاسما لکه‌های قهوه‌ای بزرگ، متقارن، و دوطرفه با مرزهای نامنظم را ایجاد می‌کند که معمولاً گونه‌ها، پیشانی، و لب بالا را پوشش می‌دهد. کک و مک (Freckles / Lentigines) لکه‌های کوچک، گرد، پراکنده‌ای هستند که اغلب بعد از قرارگیری در معرض آفتاب در کودکی ظاهر می‌شوند و به طور طبیعی با سن افزایش می‌یابند. کک و مک معمولاً در نواحی آفتابی (بینی، گونه‌های بالایی، شانه‌ها) قرار دارند و تک‌طرفه یا نامتقارن هستند، در حالی که ملاسما به شدت متقارن است و با تغییرات هورمونی همراه است.

پیشگیری از عود ملاسما نیاز به محافظت نوری مداوم و درمان نگهدارنده دارد. استفاده روزانه از ضدآفتاب SPF 50+ رنگی با اکسیدهای آهن (تکرار هر ۲ ساعت) حیاتی است. از قرارگیری طولانی در آفتاب بین ۱۰ صبح تا ۴ عصر اجتناب کنید؛ از کلاه لبه‌دار و چتر استفاده کنید. درمان نگهدارنده موضعی با نیاسینامید ۴-۵٪، اسید آزلائیک ۱۵٪، یا اسید ترانگزامیک موضعی ۳-۵٪ به صورت نامحدود ادامه دهید. از قرص‌های ضدبارداری هورمونی و HRT که می‌توانند ملاسما را تحریک کنند اجتناب کنید. مصرف مقادیر زیاد غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان (توت‌ها، سبزیجات برگ‌دار) ممکن است کمک کننده باشد.