سیاهی دور چشم

ناحیه‌های درگیر

اطراف چشم

<p>شدت هاله‌های تیره دور چشم معمولاً بر اساس میزان تیرگی و وسعت ناحیه درگیر ارزیابی می‌شود. در موارد خفیف، تیرگی بسیار جزئی و تنها در نگاه دقیق قابل مشاهده است و معمولاً فقط قسمت پایینی پلک را درگیر می‌کند. در موارد متوسط، هاله‌های تیره واضح‌تر شده و ممکن است بخش پایینی و بالایی پلک را بپوشانند، به‌طوری‌که حتی با آرایش معمولی هم کاملاً پنهان نمی‌شوند.</p> <p>در موارد شدید، تیرگی قابل توجه و گسترده است و تا خارج از ناحیه چین زیر چشم امتداد می‌یابد، به‌طوری‌که صورت را خسته و بی‌حال نشان می‌دهد. مهم است بدانید که شدت هاله‌ها می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مثل خواب ناکافی، استرس، و مواجهه با آفتاب تغییر کند.</p> <p>تشخیص نوع هاله تیره (رنگدانه‌ای، عروقی، ساختاری یا ترکیبی) برای انتخاب بهترین روش درمان ضروری است. متخصص پوست با معاینه بالینی و در برخی موارد با استفاده از تصویربرداری تخصصی، می‌تواند نوع و شدت مشکل را ارزیابی کند و درمان مناسب را توصیه کند.</p>

تیرگی ناحیه زیر چشم و اطراف آن که به‌صورت هاله‌های نیمه‌دایره‌ای قهوه‌ای یا بنفش ظاهر می‌شود و روی ظاهر چهره تأثیر می‌گذارد.

هاله‌های تیره دور چشم یکی از شایع‌ترین دغدغه‌های زیبایی است که افراد زیادی با آن مواجه می‌شوند. این تیرگی می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد، از جمله افزایش رنگدانه پوست (ملانین)، نازک بودن پوست که رگ‌های خونی زیر آن دیده می‌شود، فرورفتگی ناحیه زیر چشم، یا ترکیبی از این عوامل. تحقیقات نشان می‌دهند که این مشکل بیشتر در افراد جوان و خانم‌ها دیده می‌شود و بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد.

\n\n

درک نوع هاله تیره (رنگدانه‌ای، عروقی، ساختاری یا ترکیبی) برای انتخاب درمان مناسب خیلی مهم است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی، کم‌خوابی، حساسیت و مالش مکرر چشم‌ها می‌توانند این وضعیت را بدتر کنند. با وجود اینکه این مشکل خطرناک نیست، اما درمان آن به دلیل علل متعدد می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

علائم اصلی

  • هاله‌های تیره نیمه‌دایره‌ای تیرگی به‌شکل نیمه‌دایره در قسمت پایینی چشم که معمولاً دوطرفه و متقارن است. رنگ آن می‌تواند قهوه‌ای، بنفش، یا آبی باشد که به نوع علت بستگی دارد.
  • تغییر رنگ بسته به نوع پوست در افراد با پوست روشن‌تر، هاله‌ها بیشتر آبی یا بنفش به نظر می‌رسند، در حالی که در پوست‌های تیره‌تر معمولاً قهوه‌ای یا خاکستری هستند.
  • پوست نازک و شفاف پوست ناحیه دور چشم نازک‌تر از سایر نقاط صورت است و رگ‌های خونی زیر آن به‌راحتی دیده می‌شوند، به‌ویژه در افرادی با پوست روشن.
  • فرورفتگی یا گودی زیر چشم فضای گود زیر چشم که با افزایش سن یا کاهش چربی صورت بدتر می‌شود و سایه ایجاد می‌کند که به‌عنوان تیرگی دیده می‌شود.
  • بدتر شدن با خستگی و کم‌خوابی هاله‌های تیره معمولاً با خواب ناکافی، استرس، کم‌آبی بدن یا در صبح‌ها پررنگ‌تر می‌شوند و با استراحت کافی تا حدودی بهبود می‌یابند.

مشابه‌ها

  • ملاسما (Melasma) ملاسما لک‌های قهوه‌ای و نامنظم روی گونه، پیشانی و بالای لب ایجاد می‌کند، نه دور چشم. معمولاً با تابش آفتاب و تغییرات هورمونی ارتباط دارد.
  • ملانوسیتوز درمی صورت (Dermal Melanocytosis) لک‌های خاکستری یا آبی-خاکستری که به‌صورت یک‌طرفه یا دوطرفه روی صورت ظاهر می‌شوند و معمولاً از کودکی وجود دارند، نه اینکه بعداً ایجاد شوند.
  • هیپرپیگمنتاسیون پس از التهاب (Post-Inflammatory Hyperpigmentation) تیرگی بعد از آسیب، جوش، یا التهاب پوست که در نقاط آسیب‌دیده ظاهر می‌شود، نه به‌صورت قرینه دور چشم. سابقه واضح آسیب یا اگزما دارد.
  • خط تمایز رنگدانه‌ای صورت (Pigmentary Demarcation Line F) خط تیره‌تر در کنار صورت که گاهی تا دور چشم امتداد می‌یابد. این خط از بدو تولد یا اوایل زندگی وجود دارد و ارتباطی با خستگی ندارد.
  • تیرگی یک‌طرفه یا ناگهانی
    اگر هاله تیره فقط یک طرف صورت شما را درگیر کرده یا به‌طور ناگهانی ظاهر شده، ممکن است نشانه یک مشکل زیرین مثل مشکلات عروقی یا التهابی باشد. در این صورت حتماً باید توسط متخصص پوست یا چشم‌پزشک معاینه شوید.
  • همراه با تورم، درد یا خارش
    اگر هاله‌های تیره با تورم پلک، درد، احساس سنگینی یا خارش همراه باشند، ممکن است نشانه آلرژی، عفونت یا مشکل التهابی باشد. این علائم نیاز به ارزیابی پزشکی دارند تا علت آن‌ها مشخص و درمان شوند.
  • تغییرات بافت یا برجستگی پوست
    اگر پوست دور چشم ضخیم شده، برجسته شده، یا تغییرات بافتی پیدا کرده، احتمال وجود بیماری‌های پوستی دیگر مثل درماتیت یا حتی موارد نادرتر وجود دارد. معاینه توسط متخصص برای تشخیص دقیق ضروری است.

روتین مراقبتی

نرمال چرب مختلط حساس

روتین صبح

  • شست‌وشو با شوینده ملایم
  • استفاده از سرم آنتی‌اکسیدان (مثل ویتامین C یا کافئین) روی پوست خشک
  • مرطوب‌کننده مناسب دور چشم
  • ضدآفتاب طیف گسترده با SPF 30 یا بالاتر (مهم‌ترین مرحله)
نرمال چرب مختلط حساس

روتین شب

  • پاک کردن آرایش و شست‌وشو با شوینده ملایم
  • استفاده از کرم دور چشم درمانی (حاوی رتینول، نیاسینامید یا پپتید)
  • مرطوب‌کننده برای قفل کردن رطوبت

روش‌های درمان​ سیاهی دور چشم

پله ۱: مراقبت خانگی

  • ضدآفتاب طیف گسترده (SPF 30+)
    بیشتر
    مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از تیره‌تر شدن هاله‌های رنگدانه‌ای. استفاده روزانه و تمدید آن از پوست نازک دور چشم در برابر اشعه UV محافظت می‌کند.
  • کرم‌های حاوی رتینول یا رتینال
    بیشتر
    با افزایش تولید کلاژن و تسریع بازسازی سلولی به ضخیم‌تر شدن پوست و کاهش تیرگی کمک می‌کنند. این ترکیبات برای هاله‌های ناشی از نازکی پوست مؤثرند.
  • سرم یا کرم ویتامین C
    بیشتر
    یک آنتی‌اکسیدان قوی که با مهار تولید ملانین و محافظت در برابر آسیب‌های محیطی به روشن شدن پوست و بهبود ظاهر هاله‌های قهوه‌ای کمک می‌کند.
  • محصولات حاوی نیاسینامید
    بیشتر
    این ترکیب با کاهش انتقال ملانین به سطح پوست، به روشن شدن هاله‌های قهوه‌ای کمک کرده و با تقویت سد دفاعی پوست، التهاب را کم می‌کند.
  • کرم‌های دور چشم حاوی کافئین
    بیشتر
    با انقباض موقت رگ‌های خونی، به کاهش پف و بهبود ظاهر هاله‌های آبی یا بنفش که ناشی از تجمع خون هستند کمک می‌کند.
  • کرم‌های حاوی ویتامین K اکساید
    بیشتر
    به بهبود گردش خون و تقویت دیواره مویرگ‌ها کمک می‌کند و ممکن است در کاهش هاله‌های تیره عروقی (بنفش و آبی) مؤثر باشد.

پله ۲: نسخه‌ای/پزشکی

  • هیدروکینون (Hydroquinone)
    بیشتر
    یکی از قوی‌ترین ترکیبات روشن‌کننده که تولید ملانین را مهار می‌کند. برای هاله‌های تیره رنگدانه‌ای شدید استفاده می‌شود و نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد.
  • ترتینوئین (Tretinoin)
    بیشتر
    یک رتینوئید نسخه‌ای بسیار قوی که با افزایش کلاژن‌سازی و بازسازی پوست، به بهبود تیرگی و چروک‌های دور چشم کمک می‌کند. استفاده از آن دور چشم باید با احتیاط فراوان باشد.
  • آزلائیک اسید (Azelaic Acid)
    بیشتر
    جایگزین ملایم‌تری برای هیدروکینون که به کاهش تولید رنگدانه کمک می‌کند و خاصیت ضدالتهابی دارد. برای پوست‌های حساس مناسب‌تر است.

پله ۳: اقدامات کلینیکی

  • لایه‌برداری شیمیایی (Chemical Peels)
    بیشتر
    لایه‌برداری سطحی با اسیدهایی مثل گلیکولیک اسید یا لاکتیک اسید می‌تواند به روشن شدن هاله‌های رنگدانه‌ای کمک کند. به دلیل حساسیت پوست دور چشم، باید توسط متخصص انجام شود.
  • لیزر درمانی (Laser Therapy)
    بیشتر
    لیزرهای Q-switched و پیکوسکند برای هدف قرار دادن رنگدانه در هاله‌های قهوه‌ای، و لیزرهای عروقی برای هاله‌های بنفش/آبی استفاده می‌شوند. انتخاب نوع لیزر بستگی به علت تیرگی دارد.
  • تزریق فیلر هیالورونیک اسید
    بیشتر
    برای پر کردن گودی زیر چشم (Tear Trough) که باعث ایجاد سایه و تیرگی می‌شود، استفاده می‌شود. این روش به‌طور مؤثری ظاهر هاله‌های ساختاری را بهبود می‌بخشد.
  • میکرونیدلینگ و PRP
    بیشتر
    با تحریک تولید کلاژن و الاستین، پوست نازک زیر چشم را ضخیم‌تر کرده و به کاهش دید رگ‌های خونی کمک می‌کند. PRP می‌تواند این فرآیند را تقویت کند.
  • کربوکسی‌تراپی (Carboxytherapy)
    بیشتر
    تزریق گاز دی‌اکسیدکربن برای بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به بافت دور چشم. این روش ممکن است به کاهش هاله‌های تیره عروقی کمک کند، اما شواهد علمی آن محدود است.

ترکیبات موثر در درمان سیاهی دور چشم

رتینال تحریک‌پذیری: متوسط
بازه درصد: ۰.۰۵-۰.۱٪
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: نیاسینامید، پپتیدها، مرطوب‌کننده‌ها
همزمان نکنید با: لایه‌بردار‌های قوی در یک روتین
نیاسینامید تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: ۵-۱۰٪
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: رتینوئیدها، هیالورونیک اسید
هیدروکینون تحریک‌پذیری: بالا
بازه درصد: ۲-۴٪ (نسخه‌ای)
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: ضدآفتاب (در طول روز)، رتینوئیدها (با احتیاط)
همزمان نکنید با: بنزوئیل پروکساید
آزلائیک اسید تحریک‌پذیری: متوسط ایمن در بارداری
بازه درصد: ۱۰-۲۰٪ (نسخه‌ای)
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: ضدآفتاب، نیاسینامید
ویتامین K تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: ۱-۵٪
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: رتینول، آرنیکا

نکات ایمنی

حساسیت به نور UV
ایمنی

درمان‌های موضعی برای هاله‌های تیره اگر به درستی انتخاب شوند، معمولاً ایمن هستند، اما ناحیه دور چشم به دلیل نازکی پوست بسیار حساس است. یک بررسی جامع هشدار می‌دهد که استفاده نادرست از لایه‌بردارها یا کرم‌های قوی می‌تواند باعث “درماتیت تماسی” و حتی تیره‌تر شدن پوست (PIH) شود.

شایع‌ترین عوارض جانبی شامل قرمزی، خشکی، خارش و سوزش خفیف است. برای کاهش این خطرات، متخصصان توصیه می‌کنند محصولات جدید را ابتدا روی بازو تست کنید (Patch Test) و دفعات مصرف را به تدریج افزایش دهید. استفاده مداوم از مرطوب‌کننده در کنار درمان‌های ضدلک ضروری است.

در مورد روش‌های کلینیکی مانند لیزر یا فیلر، خطر عوارض جدی‌تر مانند آسیب بافتی وجود دارد. تحقیقات جدید تأکید می‌کنند که این روش‌ها حتماً باید توسط پزشک متخصص و با در نظر گرفتن آناتومی دقیق ناحیه چشم انجام شوند تا از عوارضی مثل ناهنجاری‌های پلک جلوگیری شود.

قوانین و محدودیت‌ها

سازمان‌های نظارتی از جمله FDA، محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای برای برخی ترکیبات روشن‌کننده اعمال کرده‌اند. فروش هیدروکینون با غلظت‌های بالای ۲ درصد در بسیاری از کشورها بدون نسخه پزشک ممنوع است، زیرا نگرانی‌هایی در مورد عوارض طولانی‌مدت مانند اوکرونوسیس (تیرگی آبی-سیاه پوست) وجود دارد.

همچنین، سازمان غذا و دارو نظارت دقیقی بر لیزرها و دستگاه‌های مورد استفاده برای دور چشم دارد. طبق دستورالعمل‌های ایمنی، تنها دستگاه‌های دارای تأییدیه خاص برای استفاده در ناحیه اطراف چشم (Periocular) مجاز هستند و اپراتور باید آموزش‌های ویژه دیده باشد.

دوران بارداری

بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش رنگدانه‌سازی پوست (که اغلب به آن “ماسک بارداری” می‌گویند)، شاهد تیره‌تر شدن هاله‌های دور چشم خود هستند. مطالعات بالینی نشان می‌دهند که این تغییرات رنگدانه‌ای در اکثر موارد فیزیولوژیک هستند و ممکن است پس از زایمان بهبود یابند، اما گاهی پایدار می‌مانند.

در این دوران حساس، استفاده از بسیاری از ترکیبات ضدلک رایج ممنوع است. طبق پایگاه داده‌های دارویی (LactMed)، مصرف هیدروکینون به دلیل جذب سیستمیک بالا (حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد) در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود. همچنین استفاده از رتینوئیدها (مانند رتینول) باید به طور کامل قطع شود.

برای کنترل تیرگی در این دوران، استفاده از ترکیبات ایمن‌تر مانند ویتامین C و ضدآفتاب‌های مینرال (فیزیکی) بهترین گزینه است. همیشه قبل از شروع هر محصول جدید با پزشک خود مشورت کنید تا از ایمنی آن برای خود و جنین اطمینان حاصل کنید.

سوالات متداول درباره نگرانی‌ها

مراجع

  1. Periorbital Hyperpigmentation: What Lies Beneath?. Indian Dermatol Online J. (2018)
  2. Periorbital Hyperpigmentation—Dark Circles under the Eyes; Treatment Suggestions and Combining Procedures. Cosmetics. (2021)
  3. Periorbital Hyperpigmentation: A Comprehensive Review. J Cutan Aesthet Surg. (2016)
  4. Physiological and lifestyle factors contributing to risk and severity of peri-orbital dark circles in the Brazilian population. An Bras Dermatol. (2015)
  5. A validated photonumeric scale for infraorbital dark circles. Skin Res Technol. (2020)
  6. Establishment of visual assessment for the severity of dark circles in Chinese Han women. Skin Res Technol. (2021)
  7. Periorbital hyperpigmentation: A study of its prevalence, common causative factors and its association with personal habits and other disorders. Indian J Dermatol. (2014)
  8. Clinical analysis and classification of dark eye circle. Int J Dermatol. (2014)
  9. Effectiveness, safety, and patient satisfaction of carboxytherapy as an adjunctive treatment for periorbital hyperpigmentation. J Cosmet Dermatol. (2024)
  10. Treatments of Infra-Orbital Dark Circles by Various Etiologies. Ann Dermatol. (2018)
  11. Safety of skin care products during pregnancy. Can Fam Physician. (2011)
  12. Skin Changes and Safety Profile of Topical Products During Pregnancy. J Clin Aesthet Dermatol. (2022)
  13. Periorbital Discolouration Diagnosis and Treatment: Evidence-Based Review. J Aesthet Nurs. (2020)
  14. Evaluation of the clinical efficacy and safety of an eye counter pad containing caffeine and vitamin K in emulsified Emu oil base. Adv Biomed Res. (2015)
  15. Skin anti-aging strategies. Dermatoendocrinol. (2012)
  16. Periorbital Hyperpigmentation: Review of Etiology, Medical Evaluation, and Aesthetic Treatment. J Drugs Dermatol. (2014)
  17. Hydroquinone - Drugs and Lactation Database (LactMed). National Library of Medicine (US). (2006)
  18. Chemical peeling with trichloroacetic acid/lactic acid/ascorbic acid for periorbital hyperpigmentation. J Cosmet Dermatol. (2013)
  19. Hyaluronic Acid Gel Fillers in the Management of Tear Trough Deformities. Dermatol Surg. (2012)
  20. Dietary water affects human skin hydration and biomechanics. Clin Cosmet Investig Dermatol. (2015)
  21. Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety. Clin Interv Aging. (2006)
  22. Role of Caffeine in the Management of Androgenetic Alopecia (Vasoconstrictive properties reference). Int J Trichology. (2012)
  23. Facial Volumization with Fillers and Fat: A Review. Aesthet Surg J. (2018)
  24. Iron oxide in novel skin care formulations attenuates blue light-induced damage. J Cosmet Dermatol. (2020)
  25. Use of plant extracts in skin care products. Dermatol Ther. (2013)
  26. Mesotherapy for facial skin rejuvenation: A clinical, histologic, and electron microscopic evaluation. Dermatol Surg. (2012)
  27. A review of the safety of cosmetic procedures during pregnancy and lactation. Int J Womens Dermatol. (2017)
دسته‌ی مورد نظر را انتخاب کنید: