منافذ باز یا بزرگ صورت

ناحیه‌های درگیر

صورت

<p>برای سطح‌بندی خانگی، به تعداد، اندازه و «وضوح زیر نور معمولی» توجه کنید. هرچه منافذ در فاصله مکالمه و بدون زوم قابل‌دیدتر باشند و نواحی بیشتری (گونه، بینی، پیشانی) را درگیر کنند، شدت بالاتر است.</p> <p><strong>خفیف:</strong> چند منفذ قابل‌دید نزدیک پره‌های بینی و بخش‌هایی از T-zone؛ در نور معمولی خیلی به چشم نمی‌آیند و بیشتر در فاصله نزدیک دیده می‌شوند؛ براقیت پوست کم تا متوسط.</p> <p><strong>متوسط:</strong> منافذ متعدد و قابل‌دید روی بینی/پیشانی و قسمت جلویی گونه؛ در نور معمولی هم مشخص‌اند، براقیت چرب (oily shine) و بافت ناهموار؛ آرایش داخل منافذ می‌نشیند.</p> <p><strong>شدید:</strong> منافذ درشت و فراگیر روی گونه‌ها، بینی و پیشانی که از فاصله معمول هم دیده می‌شوند؛ اغلب با نشانه‌های پیری نوری، اسکارهای آکنه یا هایپرپلازی سباسه همراه است؛ مدیریت سبوم، آفتاب و <a href="/concern/acne/" target="_blank" rel="noopener">آکنه</a> پایه ضروری است.</p>

منافذ قابل‌ مشاهده روی پوست که بیشتر روی گونه‌ها، بینی و پیشانی دیده می‌شوند و به‌دلیل چربی زیاد، کاهش کشسانی پوست و نور خورشید برجسته‌تر می‌شوند.
منافذ باز پوستی

منافذ بزرگ در واقع دهانه‌های واحد پیلوسباسه (pilosebaceous follicles) هستند که به‌دلایل مختلف پررنگ و قابل‌دید می‌شوند؛ این یک نگرانی زیبایی است، نه بیماری. تعریف و علت‌ها در مرورهای علمی به‌خوبی توضیح داده شده‌اند. معمولاً در ناحیه T (بینی و پیشانی) و گونه‌ها بیشتر جلب توجه می‌کنند.

سه عامل اصلی پشت صحنه‌اند: تولید سبوم بالا، کاهش الاستیسیته اطراف منفذ با افزایش سن و آفتاب، و افزایش قطر فولیکول مو. ژنتیک، جنسیت، سابقه آکنه یا رزاسه و استفاده از محصولات کومدوژنیک هم می‌توانند وضعیت را تشدید کنند.

علائم اصلی

  • منافذ گرد و قابل‌دید در T-zone سوراخ‌های گرد و قابل‌دید روی T-zone (بینی و پیشانی) و گونه‌ها که زیر نور معمولی هم دیده می‌شوند و در فاصله نزدیک واضح‌ترند.
  • براقیت چرب و بافت پرتقالی برق ناشی از چربی (oily shine) و بافت پرتقالی (peau d’orange)؛ منافذ بعد از ورزش یا گرما برجسته‌تر می‌شوند.
  • ورود آرایش به درون منافذ آرایش داخل منافذ می‌نشیند و روی پوست ناهموار دیده می‌شود؛ کرم‌های سنگین یا ضدآفتاب‌های کومدوژنیک ظاهر را بدتر می‌کنند.
  • الگوی قرینه بدون التهاب فعال الگوی قرینه در مرکز صورت بدون التهاب فعال؛ دانه‌های سرسیاه یا جوش التهابی غالب نیستند.
  • تشدید با سن و آفتاب با افزایش سن و آفتاب‌دیدگی، منافذ بزرگ‌تر و کشیده‌تر به‌نظر می‌رسند، به‌ویژه کنار بینی و روی گونه.

مشابه‌ها

  • آکنه کومدونال (کمدون‌های باز) کمدون باز یک برجستگی کوچک با سر سیاه اکسیدشده است؛ معمولاً برآمده و دارای پلاک تیرهٔ مرکزی است، نه یک دهانه خالی و هم‌سطح.
  • فلامان‌های سباسه (Sebaceous filaments) نقاط ریز یکنواخت زرد/خاکستری که ردیفی در امتداد منفذ دیده می‌شوند؛ با فشار، رشته چرب بیرون می‌آید؛ ساختار طبیعی پوست است و ضایعه برجسته محسوب نمی‌شود.
  • هایپرپلازی سباسه (Sebaceous hyperplasia) پاپول‌های نرم زرد با فرورفتگی مرکزی (dell)، بیشتر در سنین بالاتر؛ ضایعات مجزا از هم هستند، نه گسترش یکنواخت منافذ.
  • منافذ گشاد شده وینر (Dilated pore of Winer) اغلب یک ضایعهٔ منفرد با دهانهٔ خیلی بزرگ و پلاک کراتینی؛ در افراد میانسال/مسن؛ با منافذ متعدد و یکنواخت فرق دارد.
  • زخم (Icepick) ناشی از آکنه حفره‌های باریک و عمقی با لبه‌های فیبروتیک؛ ثابت هستند و با چربی یا گرما تغییر نمی‌کنند؛ معمولاً سابقه آکنه واضح وجود دارد.
  • ضایعهٔ منفرد که سریع بزرگ شود یا خونریزی/زخم بدهد
    اگر یک «منفذ» تنها ظرف هفته‌ها بزرگ، دردناک یا خونریزی‌دار شود، احتمال تومورهای آدنکسال یا سرطان پوست مطرح است. معاینهٔ تخصصی و در صورت نیاز بیوپسی انجام شود.
  • برآمدگی‌های دردناک چرکی و اسکار رو به افزایش
    وجود ندول/کیست‌های التهابی همراه با اسکار پیشرونده می‌تواند نشان‌دهندهٔ آکنه ندولوکیستیک باشد. برای کاهش اسکار، درمان دارویی تخصصی لازم است.
  • قرمزی پایدار، رگ‌های ظریف و گرگرفتگی
    اگر همراه با منافذ قابل‌دید، اریتم مداوم و تلانژکتازی وجود دارد، احتمال رزاسه مطرح است. بررسی و درمان هدفمند می‌تواند علائم را کنترل کند.
  • تجمع کمدون‌ها در سالمندان آفتاب‌دیده
    در افراد مسن با تماس زیاد با آفتاب، وجود کمدون‌ها و کیست‌های متعدد (Favre–Racouchot) نیاز به ارزیابی دارد. مدیریت آفتاب و سبک زندگی هم باید انجام شود.

روتین مراقبتی

نرمال چرب مختلط

روتین صبح برای پوست چرب و مختلط با منافذ باز

  • شست‌وشو با شوینده ژلی یا فومی ملایم مخصوص پوست چرب/مختلط.
  • استفاده از تونر آبرسان سبک در صورت نیاز، بدون الکل‌های خشک‌کننده قوی.
  • سرم نیاسینامید یا محصول کنترل‌کننده چربی روی ناحیه T-zone.
  • مرطوب‌کننده سبک، ژلی یا لوسیون غیرکومدوژنیک.
  • ضدآفتاب طیف‌وسیع SPF ۳۰ یا بالاتر با فینیش مات روی کل صورت و گردن.
چرب مختلط

روتین شب برای پوست چرب با منافذ قابل‌دید

  • در صورت استفاده از ضدآفتاب و آرایش، پاک‌کردن اولیه با یک پاک‌کننده روغنی سبک یا میسلار واتر، سپس شوینده ملایم.
  • ۳ تا ۴ شب در هفته، استفاده از محصول حاوی اسید سالیسیلیک با غلظت پایین روی نواحی دارای منافذ باز.
  • در شب‌های دیگر، استفاده از رتینول با غلظت پایین روی صورت به‌جز دور چشم و گوشه بینی.
  • مرطوب‌کننده سبک برای حفظ سد پوستی؛ در صورت خشکی می‌توان از کرم کمی غلیظ‌تر فقط روی گونه‌ها استفاده کرد.
  • اجتناب از اسکراب‌های فیزیکی خشن که می‌توانند منافذ را ملتهب و برجسته‌تر کنند.
خشک حساس

روتین شب برای پوست حساس با منافذ قابل‌دید

  • شست‌وشو با پاک‌کننده کرمی یا فومی بسیار ملایم بدون عطر قوی.
  • استفاده از سرم آبرسان حاوی هیالورونیک اسید یا ترکیبات تسکین‌دهنده.
  • در صورت نیاز به رتینول، شروع با غلظت بسیار پایین و یک‌شب‌درمیان، بعد از مرطوب‌کننده (روش لایه‌گذاری ملایم).
  • مرطوب‌کننده ترمیم‌کننده سد پوستی روی کل صورت، به‌ویژه روی گونه‌ها و اطراف بینی.
  • خودداری از استفاده همزمان چند محصول لایه‌بردار شیمیایی برای جلوگیری از قرمزی و سوزش.

روش‌های درمان​ منافذ باز یا بزرگ صورت

پله ۱: مراقبت خانگی

  • ضدآفتاب روزانه غیرکومدوژنیک
    بیشتر
    استفاده منظم از ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ و پوشش طیف‌وسیع، مخصوصاً در ناحیه T-zone، به کاهش پیری نوری و شل‌شدن پوست اطراف منفذ کمک می‌کند و در بلندمدت ظاهر منافذ را کمتر می‌کند.
  • شوینده ملایم روزانه برای پوست چرب و مختلط
    بیشتر
    شست‌وشوی صورت روزی ۱ تا ۲ بار با شوینده ژلی یا فومی ملایم، چربی اضافی و آلودگی داخل منفذ را کم می‌کند بدون اینکه سد دفاعی پوست را بیش از حد خشک کند.
  • محصولات حاوی اسید سالیسیلیک (Salicylic acid) با غلظت پایین
    بیشتر
    تونر یا سرم حاوی سالیسیلیک اسید حدود ۰٫۵ تا ۲ درصد، به‌دلیل محلول بودن در چربی به عمق منفذ نفوذ کرده و چربی و سلول‌های مرده را حل می‌کند و ظاهر منافذ را منظم‌تر نشان می‌دهد.
  • سرم نیاسینامید (Niacinamide)
    بیشتر
    نیاسینامید معمولاً در غلظت ۲ تا ۵ درصد به تنظیم ترشح سبوم، بهبود سد پوستی و یک‌دست شدن بافت پوست کمک می‌کند و در برخی مطالعات کاهش قابل‌توجهی در دیده‌شدن منافذ نشان داده است.
  • رتینول (Retinol) بدون نسخه
    بیشتر
    رتینول با افزایش نوسازی سلولی و تحریک کلاژن، به مرور ضخامت اپیدرم و سفتی اطراف منفذ را بهتر می‌کند و می‌تواند ظاهر منافذ را کوچک‌تر نشان دهد، اما اثر آن تدریجی است.
  • مرطوب‌کننده سبک و غیرکومدوژنیک
    بیشتر
    استفاده از مرطوب‌کننده‌های سبک ژلی یا لوسیون، تعادل رطوبت و چربی را حفظ کرده و از واکنش جبرانی پوست برای تولید سبوم بیشتر جلوگیری می‌کند.
  • ماسک خاک رس (Clay mask) یا زغال فعال
    بیشتر
    استفاده یک تا دو بار در هفته از ماسک‌های حاوی خاک رس یا زغال می‌تواند سبوم سطحی و آلودگی داخل منافذ را جذب کند و به‌طور موقت ظاهر منافذ را شفاف‌تر کند.

پله ۲: نسخه‌ای/پزشکی

  • رتینوئیدهای موضعی نسخه‌ای (Topical retinoids) مثل ترتینوئین و تازاروتن
    بیشتر
    این داروها با تنظیم نوسازی کراتینوسیت‌ها، کاهش کومدون‌ها و افزایش کلاژن، هم آکنه و هم بافت ناصاف و منافذ درشت را هدف می‌گیرند و در مرورهای درمان پوست چرب و منافذ مؤثر گزارش شده‌اند.
  • آزلائیک اسید موضعی (Azelaic acid)
    بیشتر
    آزیلائیک اسید ۱۵ تا ۲۰ درصد در درمان آکنه و رزاسه و بهبود یکنواختی بافت پوست کاربرد دارد و با کاهش التهاب و نرمال‌سازی کراتینیزاسیون می‌تواند به نرم‌تر شدن اطراف منفذ کمک کند.
  • ایزوترتینوئین خوراکی (Isotretinoin)
    بیشتر
    در بیماران با آکنه متوسط تا شدید و منافذ واضح، ایزوترتینوئین با کاهش شدید ترشح سبوم و کوچک‌کردن غده سباسه در مطالعات باعث کاهش معنی‌دار سطح منافذ شده است، اما نیاز به پایش دقیق و نسخه متخصص دارد.
  • درمان‌های ضدآندروژن خوراکی در خانم‌ها
    بیشتر
    داروهایی مثل اسپیرونولاکتون یا برخی قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، در خانم‌های منتخب با پوست بسیار چرب و آکنه هورمونی می‌توانند تولید سبوم را کم کرده و به‌طور غیرمستقیم ظاهر منافذ را بهتر کنند.
  • ترکیبات نسخه‌ای حاوی اسید سالیسیلیک یا آنتی‌بیوتیک موضعی
    بیشتر
    برخی ژل‌ها یا لوسیون‌های نسخه‌ای که سالیسیلیک اسید را با رتینوئید یا آنتی‌بیوتیک موضعی ترکیب می‌کنند، در کنترل آکنه و کومدون‌ها مؤثرند و به مرور تراکم منافذ مسدود را کاهش می‌دهند.
  • درمان رزاسه در صورت وجود قرمزی و برجستگی
    بیشتر
    در بیمارانی که همراه منافذ قابل‌دید، قرمزی پایدار و پاپول‌های رزاسه دارند، درمان‌هایی مثل مترو‌نیدازول یا ایورمکتین موضعی می‌تواند التهاب زمینه‌ای را کم کند و بافت پوست را یکنواخت‌تر نشان دهد.

پله ۳: اقدامات کلینیکی

  • میکرونیدلینگ رادیوفرکانسی (Fractional microneedle RF)
    بیشتر
    مطالعات روی ده‌ها بیمار نشان داده‌اند که این روش با ایجاد کانال‌های ریز و انتقال انرژی RF به درم، تولید کلاژن را تحریک کرده و طی چند جلسه کاهش قابل‌توجهی در نمره و تعداد منافذ ایجاد می‌کند؛ عوارض معمولاً به قرمزی و تورم گذرا محدود است.
  • لیزرهای فرکشنال غیرابلیتیو مثل ۱۵۵۰–۱۵۶۵ نانومتر
    بیشتر
    این لیزرها با گرم‌کردن انتخابی درم و بازسازی کلاژن، در کارآزمایی‌های اسپلیت‌فیس باعث کاهش تعداد منافذ و بهبود بافت پوست شده‌اند و معمولاً به چند جلسه با فواصل چند هفته‌ای نیاز دارند.
  • لیزر Nd:YAG طول‌موج ۱۰۶۴ نانومتر
    بیشتر
    حالت‌های Q-switched و long-pulsed این لیزر در مطالعات مختلف برای درمان منافذ بزرگ به‌ویژه در پوست‌های آسیایی استفاده شده‌اند و بهبود قابل‌مشاهده با حداقل زمان نقاهت و عوارض خفیف گزارش شده است.
  • لیزرهای پیکوسکند مثل پیکو الکساندرایت ۷۵۵ نانومتر
    بیشتر
    در یک مطالعه روی بیش از صد بیمار، استفاده از لیزر پیکوسکند با لنز فوکوس باعث کاهش معنی‌دار تعداد منافذ و شاخص‌های تصویربرداری شد و رضایت بالای بیمار و ایمنی مناسب گزارش گردید.
  • مزوتراپی بوتاکس داخل‌درمال (Microbotox)
    بیشتر
    تزریق مقادیر بسیار رقیق بوتولینوم توکسین نوع A داخل درم، در مطالعات گذشته‌نگر و کارآزمایی‌های کوچک باعث کاهش چربی سطحی، هموارتر شدن بافت و کاهش تراکم منافذ تا چند ماه شده است؛ انتخاب بیمار و تکنیک تزریق بسیار مهم است.
  • ترکیب اولتراسوند متمرکز (MFU-V) با بوتاکس داخل‌درمال
    بیشتر
    ترکیب سونوگرافی متمرکز با دید (MFU-V) سطحی و تزریق داخل‌درمال توکسین در یک جلسه در مطالعه روی بیماران آسیایی تا حدود ۶۰ درصد کاهش در تعداد منافذ و پایداری اثر تا ۲۴ هفته نشان داده است.
  • پیلینگ شیمیایی با AHA/BHA و در موارد منتخب TCA
    بیشتر
    پیل‌های گلیکولیک و سالیسیلیک با لایه‌برداری کنترل‌شده، کومدون‌ها و بافت ناصاف اطراف منافذ را بهبود می‌دهند و در برخی پروتکل‌ها از TCA با تکنیک نقطه‌ای داخل منفذ هم استفاده شده است؛ تنظیم عمق و نوع پیل بر اساس تیپ پوستی ضروری است.
  • مواد تزریقی کلاژن‌ساز و فیلرهای سطحی
    بیشتر
    تزریق سطحی هیالورونیک اسید رقیق یا پلی‌دی‌ال‌لاکتیک اسید در مطالعات اولیه باعث سفت‌تر شدن بافت و کاهش امتیاز منافذ شده است، اما شواهد هنوز محدود است و باید با احتیاط و توسط متخصص مجرب انجام شود.

ترکیبات موثر در درمان منافذ باز یا بزرگ صورت

نیاسینامید تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: حدود ۲–۵٪ در سرم‌ها و کرم‌ها
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: مرطوب‌کننده‌های سبک، اسید سالیسیلیک با غلظت پایین، آنتی‌اکسیدان‌های ملایم
همزمان نکنید با: معمولاً نیاز به پرهیز خاصی ندارد، اما در کنار فرمول‌های خیلی اسیدی ممکن است تحریک بیشتر شود
سالیسیلیک اسید تحریک‌پذیری: متوسط
بازه درصد: حدود ۰٫۵–۲٪ برای استفاده روزمره روی صورت
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: شوینده ملایم، مرطوب‌کننده بدون عطر، نیاسینامید
همزمان نکنید با: رتینول یا رتینوئید قوی در همان شب، سایر لایه‌بردارهای شیمیایی قوی روی همان ناحیه
گلیکولیک اسید تحریک‌پذیری: متوسط ایمن در بارداری
بازه درصد: ۵–۱۰٪ در محصولات خانگی
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: مرطوب‌کننده ترمیم‌کننده، نیاسینامید، ضدآفتاب قوی در روز بعد
همزمان نکنید با: رتینول قوی، اسید سالیسیلیک با دوز بالا در همان روتین، اسکراب فیزیکی خشن
رتینول تحریک‌پذیری: بالا
بازه درصد: حدود ۰٫۱–۰٫۳٪ برای شروع، در صورت تحمل تا حدود ۰٫۵٪
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: مرطوب‌کننده غنی، نیاسینامید، پاک‌کننده ملایم
همزمان نکنید با: لایه‌بردارهای شیمیایی قوی در همان شب، واکس صورت، اپیلاسیون و روش‌های تهاجمی همان ناحیه
آزلائیک اسید تحریک‌پذیری: متوسط ایمن در بارداری
بازه درصد: حدود ۱۰–۲۰٪ در کرم‌ها و ژل‌ها
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: نیاسینامید، مرطوب‌کننده‌های غیرکومدوژنیک، شوینده ملایم
همزمان نکنید با: استفاده همزمان با چند لایه‌بردار قوی روی پوست‌های حساس، مالش خشن روی نواحی تحریک‌شده
آداپالن تحریک‌پذیری: بالا
بازه درصد: ۰٫۱٪
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: پاک‌کننده خیلی ملایم، مرطوب‌کننده ترمیم‌کننده، ضدآفتاب روز بعد
همزمان نکنید با: سایر لایه‌بردارهای قوی، محصولات الکلی قوی، اپیلاسیون روی ناحیه تحت درمان
ترتینوئین تحریک‌پذیری: بالا
بازه درصد: ۰٫۰۲۵–۰٫۰۵٪
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: پاک‌کننده خیلی ملایم، مرطوب‌کننده ترمیم‌کننده، ضدآفتاب روز بعد
همزمان نکنید با: سایر لایه‌بردارهای قوی، محصولات الکلی قوی، اپیلاسیون روی ناحیه تحت درمان

نکات ایمنی

حساسیت به نور UV
ایمنی

درمان‌های منافذ باز اغلب شامل لایه‌برداری شیمیایی یا کاهش چربی پوست هستند که می‌توانند سد دفاعی پوست را تضعیف کنند. قرمزی، پوسته‌ریزی، خشکی و سوزش از عوارض شایع شروع درمان با رتینوئیدها یا اسیدها هستند. برای مدیریت این عوارض، شروع تدریجی (مثلاً یک‌شب‌درمیان) و استفاده مداوم از مرطوب‌کننده ضروری است.

نکته مهم دیگر حساسیت به نور است؛ ترکیباتی مثل رتینول و آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) پوست را نسبت به آفتاب آسیب‌پذیرتر می‌کنند. عدم استفاده از ضدآفتاب مناسب نه تنها خطر آفتاب‌سوختگی را بالا می‌برد، بلکه می‌تواند باعث تیرگی پوست و تخریب کلاژن شود که خود عامل اصلی بزرگ شدن منافذ است.

اگر دچار التهاب شدید، تورم یا خارش غیرعادی شدید، مصرف محصولات فعال را قطع کنید و به پوست استراحت دهید. استفاده بیش‌ازحد از محصولات (over-exfoliation) می‌تواند نتیجه عکس دهد و با تحریک پوست، ترشح چربی را بیشتر کند. در صورت ادامه علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

قوانین و محدودیت‌ها

سازمان‌های رگولاتوری مثل FDA و EMA قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای برخی ترکیبات مؤثر بر منافذ دارند. رتینوئیدهای قوی (مثل ترتینوئین و ایزوترتینوئین) تنها با نسخه پزشک قابل تهیه هستند و ایزوترتینوئین به‌دلیل خطرات جدی نیازمند ثبت در برنامه‌های کنترل بارداری است.

در محصولات بدون نسخه (OTC)، غلظت اسید سالیسیلیک معمولاً به ۲٪ و بنزوئیل پراکسید به ۱۰٪ محدود می‌شود تا ایمنی مصرف‌کننده تضمین شود. محصولات با غلظت‌های بالاتر یا پیلینگ‌های عمقی باید صرفاً توسط متخصصین پوست و در محیط‌های درمانی استفاده شوند.

دوران بارداری

بارداری به خودی خود باعث بزرگ شدن منافذ نمی‌شود، اما افزایش هورمون‌ها می‌تواند ترشح چربی پوست را بالا برده و منافذ را برجسته‌تر کند. از طرفی، بسیاری از درمان‌های اصلی منافذ مثل رتینوئیدها در این دوران ممنوع هستند، بنابراین رویکرد درمانی باید تغییر کند و بر ترکیبات ایمن‌تر تمرکز شود.

رتینوئیدهای موضعی (ترتینوئین، آداپالن) و خوراکی (ایزوترتینوئین) به‌دلیل خطر آسیب به جنین در بارداری و شیردهی کاملاً ممنوع هستند. در مقابل، ترکیباتی مثل نیاسینامید، آزیلائیک اسید و اسید گلیکولیک با غلظت پایین معمولاً ایمن در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند به کنترل چربی و بافت پوست کمک کنند.

در مورد اسید سالیسیلیک، استفاده از شوینده‌ها یا تونرهای حاوی غلظت پایین (زیر ۲٪) به‌صورت محدود معمولاً کم‌خطر دانسته می‌شود، اما مصرف غلظت‌های بالا یا پیلینگ‌های وسیع باید اجتناب شود. همیشه قبل از شروع هر محصول جدید در این دوران با پزشک زنان یا متخصص پوست مشورت کنید.

سوالات متداول درباره نگرانی‌ها

مراجع

  1. Facial Pores: Definition, Causes, and Treatment Options. Dermatologic Surgery (Lippincott Williams & Wilkins). (2016)
  2. Facial skin pores – a multiethnic study. International Journal of Cosmetic Science / PMC. (2015)
  3. Sebum output as a factor contributing to the size of facial pores. British Journal of Dermatology. (2006)
  4. An artificial intelligence powered study of enlarged facial pore prevalence on one million Chinese. Skin Research and Technology / MDPI. (2024)
  5. Enlarged pores – clinical overview. DermNet NZ. (2024)
  6. The efficacy and adverse effects of treatment options for facial pores – review article. Journal of Cosmetic Dermatology. (2023)
  7. New Insight in the Treatment of Wide Facial Pores – Review Article. Egyptian Journal of Hospital Medicine. (2021)
  8. Oily Skin – A Review of Treatment Options. Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology / PMC. (2017)
  9. Fractional microneedle radiofrequency treatment for enlarged facial pores – real‑world study. Journal of Cosmetic Dermatology. (2022)
  10. Efficacy and safety of 1565-nm non-ablative fractional laser versus long-pulsed 1064-nm Nd:YAG laser in treating enlarged facial pores. Lasers in Medical Science. (2022)
  11. Quantitative assessment of long-term efficacy and safety of a 1064-nm picosecond laser with fractionated microlens array in treating enlarged pores in Asians. Lasers in Surgery and Medicine. (2021)
  12. Combined Treatment with Micro-Focused Ultrasound with Visualization and Intradermal Incobotulinumtoxin-A for Enlarged Facial Pores. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. (2023)
  13. Efficacy of Isotretinoin in the Management of Enlarged Facial Pores in Moderate and Severe Acne Vulgaris Patients. International Journal of Medical Arts. (2023)
  14. A Study of Combined Onabotulinumtoxin A and Hyaluronic Acid Filler for the Treatment of Enlarged Facial Pores. Toxins (MDPI). (2024)
  15. Superficial intradermal injections of cohesive polydensified matrix hyaluronic acid fillers for improvement of facial pores and skin quality – split‑face study. Journal of Cosmetic Dermatology. (2025)
  16. Efficacy and Safety of Poly‑d,l‑lactic Acid Delivered via a Transdermal Needle‑free Microjet System for Enlarged Facial Pores. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. (2025)
  17. What Can Treat Large Facial Pores?. American Academy of Dermatology (AAD). (2025)
  18. Management of Acne in Pregnancy. American Journal of Clinical Dermatology / Springer. (2024)
دسته‌ی مورد نظر را انتخاب کنید: