گلیکولیک اسید در برچسب محصولات آرایشیبهداشتی موجود در ایران معمولاً بهصورت «گلیکولیک اسید» یا همزمان «Glycolic Acid» و گاهی همراه با عبارت «AHA» یا «اسید لایهبردار» نوشته میشود. در فهرست ترکیبات (INCI) باید نام Glycolic Acid درج شود، اما روی جعبه فارسی و محتوای بازاریابی، شکل فارسی نام و اشاره به لایهبرداری، شفافیت یا روشنکنندگی پوست متداول است. در مورد محصولات وارداتی، برچسب فارسی شامل نام ترکیب، نحوه مصرف، هشدار حساسیت به آفتاب و شماره پروانه بهداشتی (IRC) طبق الزامات سازمان غذا و دارو روی بستهبندی الزامی است.
در بازار ایران، گلیکولیک اسید بهعنوان یک اسید آلفاهیدروکسی رایج در تونرهای لایهبردار، سرمها، کرمهای شب و پیلینگهای کلینیکی توسط برندهای داخلی و وارداتی استفاده میشود و از رده قیمتی داروخانهای در دسترس تا محصولات لوکس یافت میشود. با توجه به اثر این اسید بر افزایش حساسیت نوری، روی بسیاری از برچسبها کنار نام AHA یا گلیکولیک اسید، توصیه صریح به استفاده روزانه از ضدآفتاب و محدودکردن دفعات مصرف ذکر میشود. خود گلیکولیک اسید معمولاً سنتتیک یا مشتق از نیشکر است و منشأ حیوانی ندارد، بنابراین از نظر حلال بودن، بیشتر لازم است به سایر اجزای فرمول مانند نوع الکل، عطر و چربیهای حیوانی توجه شود و محصولات دارای مجوز و برچسب فارسی معتبر برای اطمینان از انطباق با مقررات ایران انتخاب شوند.
برای پوست صورت، گلیکولیک اسید معمولا در قالب تونر، سرم یا لوسیون لایهبردار شبانه استفاده میشود. بهطور معمول، ابتدا صورت را با یک شوینده ملایم شسته و کاملا خشک کنید، سپس مقدار کمی از محصول حاوی گلیکولیک اسید را روی پوست تمیز (بهجز دور چشم و لب) پخش کنید و بعد از چند دقیقه با یک مرطوبکننده ساده و بدون اسیدهای قوی ادامه دهید.
برای شروع، در پوستهای نرمال تا مختلط، استفاده ۱ تا ۲ بار در هفته در روتین شب توصیه میشود و در صورت تحمل مناسب پوست میتوان به تدریج تعداد دفعات را تا هر شب یا یک شب در میان افزایش داد؛ پوستهای حساس بهتر است در همان بازه ۱ تا ۲ بار در هفته باقی بمانند. در محصولات خانگی با غلظتهای پایین (معمولا تا ۱۰٪ و pH حدود ۴) تماس روی پوست مداوم است و شستوشو نیاز نیست، اما در پیلینگهای غلظت بالا (مثلا ۲۰–۷۰٪ در کلینیک) محلول بعد از چند دقیقه طبق پروتکل پزشک شسته میشود و صرفا باید توسط متخصص انجام شود.
همزمان با مصرف گلیکولیک اسید، استفاده روزانه از ضدآفتاب طیفگسترده با SPF مناسب و تکرار منظم، برای کاهش ریسک حساسیت نوری و لک الزامی است، زیرا این اسید با نازککردن لایه شاخی میتواند حساسیت پوست به آفتاب را موقتا افزایش دهد.
در روتین شب، گلیکولیک اسید بهتر است بعد از شستوشو و روی پوست تمیز و خشک استفاده شود و سپس سرمهای آبرسان ملایم (مثل هیالورونیک اسید یا گلیسرین) و در انتها مرطوبکننده قرار بگیرند؛ این ترتیب هم نفوذ را بهینه میکند و هم از خشکی و کشیدگی جلوگیری میکند.
اگر از آنتیاکسیدانها یا سرم ویتامین C استفاده میکنید، معمولا ایمنتر است که ویتامین C را در روتین صبح و گلیکولیک اسید را در روتین شب بهکار ببرید تا تحریکپذیری پوست کمتر شود؛ در پوستهای مقاوم میتوان گاهی ویتامین C را بعد از جذب کامل گلیکولیک اسید لایهبندی کرد، به شرط پایش دقیق خشکی و قرمزی. برای رتینول و رتینوئیدها، ترکیب همزمان با گلیکولیک اسید در یک شب فقط برای پوستهای بسیار مقاوم و زیر نظر متخصص توصیه میشود؛ در اغلب افراد بهتر است شبهای حاوی گلیکولیک اسید و شبهای حاوی رتینول از هم جدا شوند (مثلا چند شب در هفته یکی، چند شب دیگری).
گلیکولیک اسید با ترکیبات آبرسان و ترمیمکننده سد پوستی مثل سرامیدها، نیاسینامید ملایم و اسید هیالورونیک هماهنگی خوبی دارد و میتوان بعد از اسید از این مواد استفاده کرد تا هم آبرسانی بهتر شود و هم احتمال قرمزی و پوستهریزی کاهش یابد. در عوض، لایهبندی همزمان با چند اسید لایهبردار دیگر (مثل سالیسیلیک اسید یا لاکتیک اسید) یا ماسکهای فیزیکی اسکراب در همان شب توصیه نمیشود، چون ریسک تحریک بیش از حد و آسیب به سد پوستی را بالا میبرد.
گلیکولیک اسید با لایهبرداری شیمیایی، اتصال سلولهای مرده لایه شاخی را شل میکند و باعث ریزش منظمتر آنها میشود. این فرایند سطح پوست را نرمتر و صافتر میکند و ظاهر منافذ و ناهمواریهای خفیف را کمتر به چشم میآورد.
با تسریع خروج سلولهای حاوی ملانین از سطح پوست و آمادهکردن بستر برای نفوذ بهتر ترکیبات روشنکننده، گلیکولیک اسید به تدریج به کمرنگ شدن لکهای ناشی از آکنه، ملاسما و آفتاب کمک میکند. در درمانهای پیلینگ، کاهش قابلتوجه شدت لک و یکنواختتر شدن رنگ پوست گزارش شده است.
این اسید با نازکتر کردن لایه شاخی و باز نگهداشتن دهانه منافذ، از تجمع سبوم و کراتین جلوگیری میکند و به کاهش کومدونها و ضایعات التهابی کمک میکند. استفاده منظم از محلولها یا پیلهای حاوی گلیکولیک اسید میتواند هم جوشهای فعال را کمتر و هم از تشکیل جوشهای سرسیاه جدید پیشگیری کند.
گلیکولیک اسید علاوه بر لایهبرداری سطحی، در مطالعات بافتی با افزایش سنتز کلاژن و اجزای ماتریکس خارجسلولی در ارتباط بوده است. در نتیجه، با استفاده دورهای از کرمها یا پیلهای مناسب، خطوط ریز نرمتر، بافت یکدستتر و نشانههای پیری نوری مانند خشنی و کدری کمتر دیده میشود.
با حذف لایه سلولهای کدر و کمآب سطحی و یکنواختتر کردن توزیع رنگدانه در اپیدرم، گلیکولیک اسید باعث بازتاب منظمتر نور از سطح پوست میشود. نتیجه، پوستی شفافتر، روشنتر و با درخشش ملایم است که خستگی و کدری کمتری نشان میدهد.
نازکتر شدن کنترلشده استراتوم کورنئوم و پاک شدن لایه سلولهای مرده، راه را برای نفوذ بهتر سرمها و کرمهای حاوی روشنکنندهها، آنتیاکسیدانها و مواد ضدپیری هموارتر میکند. به همین دلیل، گلیکولیک اسید اغلب بهعنوان مرحله آمادهسازی پوست قبل از ترکیباتی مثل نیاسینامید، ویتامین C یا آزلائیک اسید در پروتکلهای درمان لک و پیری نوری استفاده میشود.
در کرمها و لوسیونهای بدن، گلیکولیک اسید بهویژه وقتی در کنار موادی مثل اوره و لاکتیک اسید قرار میگیرد، به نرم شدن زبری بازوها، زانو، آرنج و نواحی دچار کراتوز پیلاریس کمک میکند. همچنین در پیلهای غلیظتر، بهبود تدریجی اسکارهای آتروفیک سطحی و یکدستتر شدن سطح پوست صورت و بدن گزارش شده است.
گلیکولیک اسید یک لایهبردار شیمیایی فعال است و مصرف بیش از حد یا در ترکیب با چند ماده تحریککننده دیگر میتواند باعث قرمزی، سوزش، خارش، پوستهریزی و احساس کشیدگی شدید پوست شود؛ بنابراین در شروع مصرف، تعداد دفعات را محدود کنید و در صورت بروز تحریک قابلتوجه، فاصلهها را بیشتر کرده یا مصرف را متوقف کنید.
از استفاده گلیکولیک اسید روی پوستهای بهشدت حساس، ملتهب، ترکخورده، دچار اگزما فعال، روزاسه شعلهور، سوختگی آفتاب، زخم باز یا بلافاصله بعد از اپیلاسیون و لیزر خودداری شود، مگر با نظر مستقیم پزشک. تماس با چشم و غشاهای مخاطی (داخل بینی، دهان، نواحی تناسلی) باید کاملا اجتناب شود و در صورت تماس تصادفی، محل با آب فراوان شسته شود.
این ماده میتواند حساسیت پوست به آفتاب را موقتا افزایش دهد؛ در طول دوره مصرف، استفاده روزانه از ضدآفتاب طیفگسترده با SPF مناسب، تمدید منظم آن و محدودکردن قرارگیری مستقیم در نور شدید خورشید ضروری است. در بارداری و شیردهی، هرچند اغلب منابع، استفاده موضعی گلیکولیک اسید در غلظتهای پایین را کمخطر میدانند، بهتر است پیش از مصرف منظم با پزشک یا متخصص پوست مشورت شود.
ترکیب همزمان گلیکولیک اسید با رتینول/رتینوئیدها، بنزوئیل پراکسید، اسید سالیسیلیک با درصد بالا یا سایر AHAها در یک روتین میتواند احتمال تحریک و آسیب سد پوستی را بالا ببرد؛ بهویژه در پوستهای حساس توصیه میشود این ترکیبات در شبهای جداگانه استفاده شوند. افرادی که سابقه آلرژی تماسی یا واکنشهای شدید به اسیدها یا محصولات لایهبردار دارند، بهتر است قبل از مصرف روی کل صورت، تست پچ روی ناحیه کوچکی از پوست (مثلا پشت گوش یا کنار فک) انجام دهند.
گلیکولیک اسید (Glycolic Acid) سادهترین و کوچکترین عضو خانواده اسیدهای آلفاهیدروکسی (AHA) است؛ مولکولی دوکربنه با فرمول شیمیایی HOCH2COOH که به دلیل اندازه بسیار کوچک و محلولبودن کامل در آب، توان نفوذ خوبی در لایه شاخی پوست دارد. این ترکیب در طبیعت بیشتر با نیشکر و برخی میوهها شناخته میشود، اما در صنعت آرایشیبهداشتی عمدتاً بهصورت سنتتیک و با خلوص کنترلشده تولید میشود تا پایداری، ایمنی و یکنواختی اثر تضمین شود.
گلیکولیک اسید در فهرست بینالمللی مواد آرایشی با نام INCI «Glycolic Acid» ثبت شده و از دهههای گذشته ابتدا در درماتولوژی برای درمان کراتوزها، آکنه و پیری نوری استفاده میشد و بهتدریج راه خود را به محصولات خانگی باز کرد. امروزه این اسید را میتوان در تونرها، سرمها، کرمهای صورت، کرمهای بدن و محلولهای پیلینگ حرفهای یافت؛ از فرمولاسیونهای ملایم روزمره تا پیلهای کلینیکی با غلظتهای بالا که تنها باید زیر نظر پزشک استفاده شوند.
محبوبیت گلیکولیک اسید به چند دلیل است: اول اینکه یک لایهبردار شیمیایی نسبتاً پیشبینیپذیر و قابلکنترل به حساب میآید و به لایهبرداری منظم سلولهای مرده کمک میکند؛ دوم اینکه شواهد متعددی از بهبود علائم پیری نوری، لکهای تیره، آکنه و ناصافی بافت پوست با استفاده از آن وجود دارد؛ و سوم اینکه در غلظتهای پایین و pH تنظیمشده، در اغلب انواع پوست (بهجز حساسهای شدید) قابلتحمل است.
از نظر کارکرد، گلیکولیک اسید در تقاطع چند دسته عملکردی قرار میگیرد: لایهبردار شیمیایی، تنظیمکننده بافت و روشنکننده ملایم. به همین دلیل در طبقهبندی عملکردی، معمولاً در گروه «اسیدهای لایهبردار شیمیایی» و دستهبندیهایی مانند اسیدهای لایهبردار شیمیایی قرار میگیرد و برای انواع نگرانیهای پوستی از آکنه تا لک و پیری زودرس بهکار میرود.
هسته اصلی عملکرد گلیکولیک اسید در اپیدرم، شلکردن اتصال بین سلولهای مرده لایه شاخی (کراتینوسیتهای کورنیفیه) است. این سلولها با ساختارهایی به نام «کُرنیودسموزوم» مثل چسب به هم متصل شدهاند؛ گلیکولیک اسید با کاهش pH موضعی و برهمزدن پیوندهای یونی و هیدروژنی میان این پروتئینها، باعث سستشدن آنها و آسانتر شدن ریزش سلولهای فرسوده از سطح پوست میشود. نتیجه، لایهبرداری یکنواختتر و نازکتر شدن کنترلشده استراتوم کورنئوم و در عین حال، افزایش شفافیت و نرمی پوست است.
مطالعات آزمایشگاهی روی کراتینوسیتهای انسانی نشان دادهاند که برخی آلفاهیدروکسیاسیدها مانند گلیکولیک اسید میتوانند کانالهای یونی خاصی (بهویژه TRPV3) را فعال کنند و از این طریق، سیگنالهای مرتبط با نوسازی و ریزش سلولهای شاخی را تقویت نمایند. برای مثال، در یک پژوهش سلولی روی کراتینوسیتها که مکانیسم لایهبرداری AHAها را بررسی کرده است، فعالسازی این کانالها با تسهیل فرایند پوستهریزی و نوسازی اپیدرم ارتباط داشته است؛ علاقهمندان میتوانند جزئیات را در یک مطالعه آزمایشگاهی منتشرشده در مجله JBC دنبال کنند.
فراتر از سطح پوست، دادههای بافتشناسی روی نمونههای پوست انسان نشان میدهد که گلیکولیک اسید در pH تنظیمشده (مثلاً حدود ۴) میتواند سنتز اجزای ماتریکس خارجسلولی مانند کلاژن و گلیکوزآمینوگلیکانها را تحریک کند، بدون آنکه لزوماً پاسخ التهابی قوی ایجاد نماید. در یک پژوهش روی اگزپلنتهای پوست انسان، محلول گلیکولیک اسید با pH حدود ۴ باعث افزایش شاخصهای تولید کلاژن و نوسازی اپیدرم شد، در حالی که سطح TNF-α (بهعنوان نشانگر التهاب) تغییر قابلتوجهی نداشت؛ این نتایج در یک مقاله تخصصی در حوزه درماتولوژی تجربی گزارش شده است.
از منظر رنگدانه، گلیکولیک اسید بهطور مستقیم مهارکننده قوی آنزیم تیروزیناز نیست، اما با چند مکانیسم غیرمستقیم به روشنتر شدن لکها کمک میکند: یکی با تسریع خروج کراتینوسیتهای حاوی ملانین از سطح پوست، دیگری با یکنواختتر کردن توزیع ملانوزومها در لایههای بالایی، و سومی از طریق آمادهسازی بستر پوست برای نفوذ بهتر ترکیبات روشنکننده دیگر مثل نیاسینامید یا آربوتین. همچنین با کاهش ضخامت استراتوم کورنئوم، انعکاس نور از سطح پوست منظمتر میشود و در ظاهر، شفافیت و درخشش ملایمی ایجاد میگردد. این مجموعه اثرات، پایه علمی توصیه استفاده از گلیکولیک اسید در درمانهای لک، ملاسما و پیری نوری است و با نگرانیهایی مانند لک و تیرگی پوست و پیری پوست ارتباط مستقیم دارد.
یکی از شناختهشدهترین کاربردهای گلیکولیک اسید، بهبود علائم پیری نوری است؛ یعنی خطوط ریز، ناهمواری بافت، کدری و لکههای ناشی از آفتاب. مطالعات بالینی با پیلهای گلیکولیک اسید در غلظتهای ۲۰ تا ۷۰ درصد نشان دادهاند که پس از چند جلسه درمان (معمولاً هر ۲ تا ۴ هفته)، بهبود قابلملاحظهای در بافت، میزان ریزچینها و یکنواختی رنگ پوست دیده میشود. در سطح خانگی، کرمها و سرمهای حاوی حدود ۵ تا ۱۰ درصد گلیکولیک اسید در صورت استفاده منظم چندماهه، میتوانند به تدریج ناصافی خفیف و خطوط ظریف را نرمتر کنند؛ هرچند اثرات عمیقتر معمولاً نیازمند پیلینگ حرفهای است.
در حوزه لک و ملاسما، گلیکولیک اسید هم بهتنهایی و هم در ترکیب با ترکیبات روشنکننده دیگر بهکار میرود. مطالعات مقایسهای میان پیل گلیکولیک اسید و تریکلرواستیک اسید، یا پیلهای ترکیبی حاوی آزلائیک اسید و فیتیک اسید، نشان دادهاند که پیل گلیکولیک اسید در کاهش شاخص شدت ملاسما (MASI) در پوستهای تیپ III و IV مؤثر است و عوارضی مانند هیپرپیگمنتاسیون پسالتهابی را در صورت انتخاب درست بیمار و پروتکل، میتوان کمینه کرد. مرور جامعی از کاربردهای پیل گلیکولیک اسید در آکنه، ملاسما، لک پس از التهاب و پیری نوری در یک مقاله مروری اختصاصی درباره پیل گلیکولیک اسید آمده است که جایگاه این ماده را در درمانهای مطبی بهخوبی نشان میدهد.
برای آکنه فعال و جایجوش، گلیکولیک اسید به چند شکل مؤثر است: با لایهبرداری، دهانه منافذ را از کراتین و سبوم اضافی خالیتر میکند، با نازککردن یکنواخت لایه شاخی از بستهشدن مجدد منافذ میکاهد و با تسریع نوسازی، قرمزی و لکهای قهوهای پس از جوش را سریعتر淡 میکند. کارآزماییهای بالینی با ژلها و محلولهای حاوی ۵ تا ۲۰ درصد گلیکولیک اسید روی آکنه خفیف تا متوسط، کاهش معنیدار در تعداد پاپولها، پوسچولها و کومدونها گزارش کردهاند و بسیاری از مرورها آن را گزینهای قابلقبول در کنار درمانهای کلینیکی برای آکنه میدانند، بهخصوص وقتی بیمار لایهبردار شیمیایی را بهتر از رتینوئیدها تحمل میکند.
در بدن، لوسیونها و کرمهای حاوی گلیکولیک اسید برای زبری بازوها (کراتوز پیلاریس)، دانههای پشت و بازو، و تیرگی نواحی مثل زانو و آرنج کاربرد دارند. ترکیب گلیکولیک اسید با اوره و لاکتیک اسید در این محصولات، به نرمتر شدن پلاکهای ضخیم کراتینی و صافتر شدن تدریجی سطح پوست کمک میکند و میتواند بخشی از برنامه مراقبتی برای کراتوز پیلاریس یا «پوست مرغی» باشد. به این ترتیب، گلیکولیک اسید را باید یک ابزار چندکاره دانست که بسته به غلظت، فرم محصول و نوع پوست، میتواند از بهبود شفافیت صورت تا نرمکردن پوست بدن نقشآفرینی کند.
در روتین صورت، رایجترین فرم گلیکولیک اسید تونر یا سرم شبانه است. قاعده کلی این است که روی پوست تمیز و خشک استفاده شود: ابتدا صورت با یک شوینده ملایم شسته و خشک میشود، سپس مقدار کمی از تونر یا سرم حاوی گلیکولیک اسید روی صورت (بهجز دور چشم و لب) پخش و پس از جذب نسبی، یک مرطوبکننده ملایم روی آن استفاده میشود. بسیاری از برندها توصیه میکنند که در شروع، فقط ۱ تا ۲ بار در هفته از محصول استفاده شود و در صورت تحمل مناسب، به مرور تا شبدرمیان یا حداکثر هر شب افزایش یابد.
انتخاب غلظت باید با نوع پوست و سابقه حساسیت هماهنگ باشد. برای اغلب مصرفکنندگان، محصولات خانگی حاوی حداکثر ۱۰٪ گلیکولیک اسید در pH تنظیمشده حدود ۳٫۵ تا ۴ کفایت میکند و نیازی به غلظتهای بالاتر (۲۰–۷۰٪) که فقط در محیط کلینیک استفاده میشوند نیست. پوستهای نازک، خشک یا مستعد روزاسه بهتر است با غلظتهای پایینتر شروع کنند و دفعات مصرف را محدود نگه دارند؛ در حالیکه پوستهای ضخیمتر و چرب ممکن است بهتدریج تحمل دفعات بیشتر را پیدا کنند. برای پیشگیری از خشکی و حساسیت، همراهکردن گلیکولیک اسید با ترکیبات آبرسانی مثل هیالورونیک اسید و مرطوبکنندههای حاوی سرامید بسیار کمککننده است.
از نظر زمانبندی، معمولاً توصیه میشود گلیکولیک اسید در شب استفاده شود تا هم ریسک مواجهه مستقیم با آفتاب روی پوست لایهبرداریشده کمتر باشد و هم زمان کافی برای ترمیم شبانه فراهم گردد. در روتین روز، تمرکز باید روی آنتیاکسیدانها، آبرسانها و ضدآفتاب طیفگسترده باشد و در صورت استفاده همزمان از ویتامین C، اغلب بهتر است ویتامین C در صبح و گلیکولیک اسید در شب قرار گیرد. کاربرانی که چند ماده فعال در روتین دارند، میتوانند با مشورت متخصص پوست، روتین خود را طوری طراحی کنند که روزهایی به گلیکولیک اسید، روزهایی به رتینول یا سایر اسیدها اختصاص داده شود تا پوست فرصت ریکاوری داشته باشد.
گلیکولیک اسید وقتی با برخی مواد فعال دیگر همراه میشود، میتواند اثرات همافزای جالبی ایجاد کند. برای مثال، ترکیب آن با نیاسینامید در یک روتین، همزمان روی بافت، منافذ و لک کار میکند: گلیکولیک اسید لایهبرداری و آمادهسازی بستر را انجام میدهد و نیاسینامید به تقویت سد پوستی، تعدیل التهاب و مهار نسبی انتقال ملانین کمک میکند. ترکیب با آزلائیک اسید نیز در درمان لکهای التهابی و آکنه خفیف مفید است، بهویژه وقتی مواد در زمانهای متفاوت شبانهروز یا شبهای مختلف هفته استفاده شوند. لینکهای تخصصی مربوط به هر یک از این مواد در سایت، مانند نیاسینامید و آزلائیک اسید میتوانند به طراحی روتین هوشمندانهتر کمک کنند.
در مقابل، ترکیب گلیکولیک اسید با رتینول و رتینوئیدهای قوی، بنزوئیل پراکسید و اسید سالیسیلیک در یک شب، بهخصوص در پوستهای حساس، میتواند ریسک تحریک بیش از حد، قرمزی، پوستهریزی و آسیب به سد پوستی را بالا ببرد. در صورت نیاز به استفاده از رتینول، معمولاً توصیه میشود شبهای حاوی گلیکولیک اسید و شبهای حاوی رتینول از یکدیگر جدا شوند و پوست بهدقت از نظر علائم تحریک پایش شود. برای آشنایی عمیقتر با این ماده، میتوان به صفحه رتینول در سایت مراجعه کرد و ویژگیهای آن را در کنار گلیکولیک اسید در نظر گرفت.
ترکیب همزمان چند اسید لایهبردار (مثلاً گلیکولیک اسید همراه با اسید سالیسیلیک و لاکتیک اسید) در یک روتین، تنها در پوستهای بسیار مقاوم و تحت نظر متخصص توجیه دارد. برای بیشتر مصرفکنندگان، استفاده از یک لایهبردار شیمیایی اصلی بههمراه ترکیبات ترمیمکننده و آبرسان، راهکار ایمنتر و پایدارتری است. آشنایی با سایر اسیدها مانند اسید سالیسیلیک و دستهبندی نگرانیها مثل آکنه کمک میکند که نقش هر ماده در روتین بهدرستی تعریف شود و از رویهمافتادن غیرضروری مواد تحریککننده پرهیز گردد.
شایعترین عوارض گلیکولیک اسید در غلظتهای آرایشی، احساس سوزش یا گرمی گذرا پس از استفاده، قرمزی خفیف، خشکی و پوستهریزی ملایم است که معمولاً با تنظیم دفعات مصرف و اضافهکردن مرطوبکنندههای مناسب قابلکنترل است. در موارد حساستر یا استفاده نامناسب (مثلاً مصرف همزمان چند اسید قوی، تماس طولانیمدت محلولهای غلیظ روی پوست، یا لایهبرداری روی پوست آفتابسوخته و ملتهب)، میتواند التهاب شدیدتر، سوزش ماندگار و حتی هیپرپیگمنتاسیون پسالتهابی رخ دهد. بنابراین تست پچ روی ناحیه کوچکی از پوست، قبل از استفاده گسترده روی صورت، قدمی منطقی و کمهزینه است.
از منظر ایمنی کلی، ارزیابیهای علمی انجامشده روی آلفاهیدروکسیاسیدها، از جمله گزارش نهایی کمیته CIR، نتیجهگیری کردهاند که محصولات حاوی گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید در صورتی که غلظت AHA حداکثر ۱۰٪ باشد، pH فرمولاسیون ۳٫۵ یا بالاتر تنظیم شود و مصرفکننده همزمان از محافظت روزانه در برابر آفتاب استفاده کند، برای مصرف خانگی ایمن در نظر گرفته میشوند. خلاصه این توصیهها در سند علمی ارزیابی ایمنی آلفاهیدروکسیاسیدها در محصولات آرایشی آمده است و مبنای بسیاری از راهنماهای برچسبگذاری و فرمولاسیون در دنیا است.
نکته اساسی در مورد تمام AHAها، از جمله گلیکولیک اسید، افزایش موقت حساسیت پوست به پرتو فرابنفش است؛ به همین دلیل مراجع نظارتی مانند FDA توصیه میکنند روی محصولات حاوی AHA، هشدار «Sunburn Alert» و راهنمای استفاده همزمان از ضدآفتاب قید شود. در عمل، هر فردی که گلیکولیک اسید مصرف میکند باید روزها بدون استثنا از ضدآفتاب طیفگسترده مناسب نوع پوست استفاده کرده و آن را در طول روز تمدید کند؛ بهویژه افرادی با پوست تیرهتر که مستعد لک پس از التهاب هستند. در دوران بارداری و شیردهی، هرچند استفاده موضعی گلیکولیک اسید در غلظتهای پایین اغلب کمخطر در نظر گرفته میشود، اما تصمیم نهایی بهتر است با مشورت پزشک گرفته شود، بهخصوص در مورد پیلینگهای غلیظ و درمانهای تهاجمیتر.
در نهایت، گلیکولیک اسید ترکیبی قدرتمند اما وابسته به «روش مصرف» است؛ یعنی همانقدر که میتواند در یک روتین طراحیشده و همراه با محافظت در برابر آفتاب، بافت و شفافیت پوست را ارتقا دهد، در صورت زیادهروی، ترکیب بیهدف با سایر اسیدها و بیتوجهی به سد پوستی نیز میتواند باعث التهاب و نارضایتی شود. آگاهی از مکانیسم، مزایا، محدودیتها و ترکیبهای امن، کلید استفاده هوشمندانه از این اسید در کنار سایر ابزارهای مراقبت پوستی است.
