اسکار آکنه

ناحیه‌های درگیر

صورت تنه

<p>شدت اسکارهای آکنه بر اساس نوع، عمق، تعداد و مساحت درگیری ارزیابی می‌شود. مراجعه به متخصص پوست برای ارزیابی دقیق توصیه می‌شود.</p>

اسکارهای آکنه تغییرات دائمی در بافت پوست هستند که پس از بهبود جوش‌های التهابی، به دلیل تولید ناکافی یا بیش از حد کلاژن در فرآیند ترمیم پوست ایجاد می‌شوند و به صورت فرورفتگی یا برجستگی در سطح پوست ظاهر می‌شوند.
زخم جای جوش

علائم اصلی

  • فرورفتگی‌های پوستی حفره‌های کوچک تا بزرگ در سطح پوست که به سه نوع آیس‌پیک، باکس‌کار و رولینگ تقسیم می‌شوند
  • برجستگی‌های محکم اسکارهای هیپرتروفیک یا کلوئیدی که بیشتر در تنه و پوست‌های تیره دیده می‌شوند
  • تغییر در بافت پوست ناهمواری، موج‌داری یا سفتی در محل اسکار
  • تغییر رنگ همراه اطراف اسکار ممکن است تیره‌تر، قرمزتر یا روشن‌تر از پوست اطراف باشد

مشابه‌ها

  • لکه‌های تیره پس از جوش (PIH) لکه‌ها فقط رنگ پوست را تغییر می‌دهند و بافت صاف است؛ اسکارها فرورفتگی یا برجستگی دارند
  • قرمزی پس از جوش (PIE) قرمزی PIE موقتی است و با فشار سفید می‌شود؛ اسکار تغییر بافت دائمی دارد مورد ۳:
  • منافذ باز بزرگ منافذ باز یکنواخت و کم‌عمق هستند؛ اسکارهای آیس‌پیک عمیق‌تر و نامنظم‌ترند
  • آکنه فعال شدید همزمان
    اگر آکنه فعال شدیدی دارید که کنترل نشده، باید ابتدا آکنه درمان شود تا از ایجاد اسکارهای جدید جلوگیری شود.
  • رشد سریع اسکار برجسته
    اسکارهای کلوئیدی که به سرعت بزرگ می‌شوند یا درد و خارش دارند نیاز به ارزیابی پزشکی فوری دارند.
  • تغییرات غیرمعمول در اسکار قدیمی
    اگر اسکار قدیمی شما تغییر رنگ، شکل یا اندازه قابل توجهی داشته، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

روتین مراقبتی

نرمال چرب خشک مختلط حساس

شستشوی صورت با پاک‌کننده ملایم
مرطوب‌کننده حاوی سرامید و نیاسینامید
ضدآفتاب معدنی SPF 30 یا بالاتر (الزامی)

نرمال چرب مختلط

شستشوی صورت با پاک‌کننده ملایم
رتینوئید (آداپالن 0.1% یا ترتینوئین بر اساس تجویز پزشک)
مرطوب‌کننده ترمیم‌کننده سد پوستی

نکته:رتینوئید را با مقدار کم (2-3 بار در هفته) شروع کنید و به تدریج افزایش دهید.

خشک حساس

شستشوی صورت با پاک‌کننده کرمی یا روغنی
مرطوب‌کننده غنی حاوی سرامید
رتینوئید (فقط در شب‌های فرد – 3 بار در هفته)
مرطوب‌کننده مجدد در صورت نیاز

نکته: برای پوست‌های حساس، رتینوئید را روی پوست خشک شده اعمال کنید و سپس مرطوب‌کننده استفاده کنید.

روش‌های درمان​ اسکار آکنه

پله ۱: مراقبت خانگی

  • رتینوئیدهای بدون نسخه (آداپالن)
    بیشتر
    آداپالن 0.1% با افزایش نوسازی سلول‌های پوست و تحریک تولید کلاژن، به بهبود تدریجی ظاهر اسکارهای سطحی کمک می‌کند. استفاده شبانه توصیه می‌شود و نتایج معمولاً پس از 3 تا 6 ماه استفاده مداوم ظاهر می‌شوند.
  • ضدآفتاب روزانه
    بیشتر
    استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر برای محافظت از بافت اسکار که آسیب‌پذیری بیشتری در برابر اشعه UV دارد، ضروری است. ضدآفتاب از تیره شدن یا روشن شدن اسکارها جلوگیری می‌کند. ضدآفتاب‌های معدنی با اکسید روی پیشنهاد می‌شوند.
  • مرطوب‌کننده‌های ترمیم‌کننده سد پوستی
    بیشتر
    مرطوب‌کننده‌های حاوی سرامید و نیاسینامید به حفظ سلامت سد پوستی کمک می‌کنند و می‌توانند از عوارض جانبی درمان‌های ضدآکنه کاسته و پایبندی به درمان را افزایش دهند. دو بار در روز (صبح و شب) استفاده کنید.
  • محصولات سیلیکون برای اسکارهای جدید
    بیشتر
    ژل یا شیت‌های سیلیکون برای اسکارهای تازه (کمتر از 1 سال) می‌توانند به بهبود ظاهر، رنگ و بافت اسکار کمک کنند. حداقل 12 ساعت در روز استفاده شوند.

پله ۲: نسخه‌ای/پزشکی

  • ترتینوئین (Tretinoin) موضعی
    بیشتر
    ترتینوئین با غلظت‌های 0.025% تا 0.04% یک رتینوئید تجویزی قوی است که از طریق افزایش نوسازی سلول‌های پوست و تحریک تولید کلاژن به بهبود اسکارهای خفیف تا متوسط کمک می‌کند. باید تحت نظر پزشک و به مدت چندین ماه استفاده شود.
  • آداپالن 0.1% تجویزی
    بیشتر
    آداپالن نسخه‌ای مشابه ترتینوئین عمل می‌کند اما معمولاً تحمل بهتری دارد و تحریک کمتری ایجاد می‌کند. برای پوست‌های حساس گزینه مناسب‌تری است.
  • ایزوترتینوئین خوراکی (Isotretinoin)
    بیشتر
    این دارو اثربخش‌ترین درمان برای آکنه شدید است و می‌تواند از ایجاد اسکارهای جدید پیشگیری کند. تحقیقات نشان داده که حتی می‌تواند ظاهر اسکارهای آتروفیک موجود را نیز بهبود بخشد. دوره درمان معمولاً 5 تا 8 ماه طول می‌کشد و باید تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود. برای بانوان در سنین باروری، برنامه‌های پیشگیری از بارداری الزامی است.
  • پیلینگ شیمیایی با اسید سالیسیلیک 30%
    بیشتر
    اسید سالیسیلیک به دلیل خاصیت چربی‌دوستی خود، نفوذ خوبی به داخل منافذ پوست دارد و برای کاهش هیپرپیگمنتاسیون و بهبود ظاهر اسکارهای سطحی مفید است. معمولاً به صورت سری جلسات (4 تا 6 جلسه با فاصله 2 تا 4 هفته) انجام می‌شود.
  • پیلینگ با اسید گلیکولیک 35-70%
    بیشتر
    اسید گلیکولیک برای پوست‌های آسیایی و تیره‌تر امن است و می‌تواند به عنوان درمان کمکی برای اسکارهای آکنه استفاده شود. به بهبود بافت پوست و یکنواختی رنگ کمک می‌کند.
  • پیلینگ با اسید تری‌کلرواستیک (TCA) 35%
    بیشتر
    TCA با غلظت‌های متوسط برای درمان اسکارهای باکس‌کار و رولینگ استفاده می‌شود. عمق نفوذ بیشتری نسبت به اسیدهای AHA دارد و تولید کلاژن را تحریک می‌کند. باید توسط متخصص مجرب انجام شود.

پله ۳: اقدامات کلینیکی

  • میکرونیدلینگ (Microneedling)
    بیشتر
    با ایجاد ریزکانال‌ها در پوست، تولید کلاژن و عوامل ترمیم‌کننده را تحریک می‌کند بدون اینکه اپیدرم را برداشته یا هیپرپیگمنتاسیون ایجاد کند. معمولاً 3 تا 4 جلسه با فاصله یک ماه نیاز است. برای انواع پوست مناسب است. کنترااندیکاسیون: آکنه فعال شدید، عفونت‌های پوستی.
  • میکرونیدلینگ + پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
    بیشتر
    ترکیب میکرونیدلینگ با PRP نتایج بهتری نسبت به هر کدام به تنهایی نشان می‌دهد. PRP حاوی فاکتورهای رشد است که پاسخ ترمیم زخم را تقویت می‌کنند. برای اسکارهای آتروفیک بسیار مؤثر است. 3 تا 4 جلسه با فاصله یک ماه.
  • لیزر فرکشنال CO2
    بیشتر
    یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان اسکارهای آکنه، به ویژه برای اسکارهای عمیق‌تر. با نفوذ به عمق 50 تا 200 میکرومتر، تحریک کلاژن و اصلاح بافت اسکار را انجام می‌دهد. برای اسکارهای رولینگ و باکس‌کار بسیار مؤثر است. معمولاً 2 تا 4 جلسه با فاصله 1 تا 3 ماه. دوران نقاهت طولانی‌تر (7 تا 10 روز). کنترااندیکاسیون: پوست‌های تیره (خطر هیپرپیگمنتاسیون)، کلوئید، بارداری.
  • لیزر فرکشنال اربیوم (Erbium 1550nm)
    بیشتر
    یک گزینه غیرابلیتیو با دوران نقاهت کوتاه‌تر، درد کمتر و عوارض جانبی کمتر نسبت به CO2. برای اسکارهای سطحی و افراد با پوست حساس گزینه مناسبی است. چندین جلسه متوالی نیاز است (4 تا 6 جلسه). برای پوست‌های تیره‌تر ایمن‌تر از CO2 است.
  • تکنیک CROSS با TCA 100%
    بیشتر
    Chemical Reconstruction of Skin Scars - TCA 100% به طور نقطه‌ای روی اسکارهای آیس‌پیک و باکس‌کار باریک اعمال می‌شود. با ایجاد آسیب شیمیایی کنترل‌شده، تولید کلاژن از درون اسکار را تحریک می‌کند. امن، مؤثر، مقرون به صرفه و کم‌تهاجمی. بیش از 70% بهبود در اکثر بیماران. جلسات با فاصله 4 تا 6 هفته تکرار می‌شود.
  • ساب‌سیژن (Subcision)
    بیشتر
    با استفاده از سوزن یا کانول باریک، باندهای فیبری که پوست را به لایه‌های عمیق‌تر متصل کرده را قطع می‌کند. به ویژه برای اسکارهای رولینگ و فرورفته مؤثر است. باعث بلند شدن فوری اسکار و تحریک بازسازی کلاژن می‌شود. دوران نقاهت کم اما ممکن است کبودی ایجاد شود. اغلب با سایر روش‌ها ترکیب می‌شود.
  • فیلر هیالورونیک اسید (HA)
    بیشتر
    برای اسکارهای رولینگ یا باکس‌کار انعطاف‌پذیر با افزایش حجم بافت نرم. HA تشکیل کلاژن در فیبروبلاست‌های درمی را افزایش می‌دهد. نیاز به چندین جلسه و تکرار دوره‌ای (هر 6 تا 12 ماه). نتایج فوری اما موقت.
  • فیلر کلسیم هیدروکسی‌آپاتیت (CaHA)
    بیشتر
    بهبود پایدارتر نسبت به HA ایجاد می‌کند، به ویژه برای اسکارهای رولینگ سطحی. اثرات بالینی تا 12 ماه ادامه دارد. تحریک‌کننده کلاژن طبیعی بدن است.
  • فیلر پلی-ال-لاکتیک اسید (PLLA - Sculptra)
    بیشتر
    تولید کلاژن جدید را به تدریج تحریک می‌کند. برای اسکارهای رولینگ اثربخشی قابل توجهی دارد با رضایت بیش از 75% بیماران در پیگیری 24 ماهه. نتایج تدریجی اما بسیار پایدار (تا 2 سال یا بیشتر). نیاز به چندین جلسه درمانی.
  • رویکرد ترکیبی چهار مرحله‌ای
    بیشتر
    ترکیب ساب‌سیژن + TCA CROSS + فیلر + لیزر فرکشنال می‌تواند نتایج دراماتیک برای انواع مختلف اسکار ایجاد کند. هر روش یک نوع خاص از اسکار را هدف قرار می‌دهد. این رویکرد توسط متخصصان پوست مجرب برای اسکارهای پیچیده و ترکیبی پیشنهاد می‌شود.

ترکیبات موثر در درمان اسکار آکنه

آداپالن تحریک‌پذیری: متوسط
بازه درصد: 0.1%
زمان مصرف: صبح (AM)
جفت مناسب: نیاسینامید، سرامیدها، هیالورونیک اسید، ضدآفتاب (صبح)
همزمان نکنید با: سایر رتینوئیدها، اسیدهای قوی (AHA/BHA در همان شب)، بنزوئیل پراکساید
ترتینوئین تحریک‌پذیری: بالا
بازه درصد: 0.025-0.04%
زمان مصرف: شب (PM)
جفت مناسب: نیاسینامید، سرامیدها، پپتیدها، ضدآفتاب (صبح)
همزمان نکنید با: سایر رتینوئیدها، اسیدهای قوی، بنزوئیل پراکساید، ویتامین C خالص
نیاسینامید تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: 2-5%
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: رتینوئیدها، سرامیدها، هیالورونیک اسید، پپتیدها، ضدآفتاب
همزمان نکنید با: تداخل کمی دارد؛ با ویتامین C در pH پایین ممکن است ناسازگار باشد
هیالورونیک اسید تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: 0.5-2%
زمان مصرف: هر دو/دلخواه
جفت مناسب: تمام مواد، به ویژه رتینوئیدها، سرامیدها، نیاسینامید
همزمان نکنید با: تداخل خاصی ندارد
سرامیدها تحریک‌پذیری: کم ایمن در بارداری
بازه درصد: 1-5%
زمان مصرف: صبح (AM)
جفت مناسب: تمام مواد، به ویژه رتینوئیدها، نیاسینامید، هیالورونیک اسید
همزمان نکنید با: تداخل خاصی ندارد

نکات ایمنی

حساسیت به نور UV
ایمنی

• رتینوئیدها (ترتینوئین، آداپالن) و ایزوترتینوئین خوراکی در دوران بارداری و شیردهی ممنوع هستند.
• استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر در طول استفاده از رتینوئیدها الزامی است.
• روش‌های لیزری و پیلینگ‌های عمیق باید توسط متخصصان مجرب انجام شوند.
• در پوست‌های تیره، خطر هیپرپیگمنتاسیون پس از درمان وجود دارد – احتیاط بیشتر لازم است.
• درمان اسکار زمانی آغاز شود که آکنه فعال کنترل شده باشد.

قوانین و محدودیت‌ها

محصولات حاوی رتینوئید تجویزی (ترتینوئین) نیاز به نسخه پزشک دارند. آداپالن 0.1% در برخی کشورها بدون نسخه در دسترس است. ایزوترتینوئین خوراکی یک داروی کنترل‌شده است که نیاز به نظارت دقیق پزشکی و برنامه‌های پیشگیری از بارداری دارد. محصولات ضدآفتاب باید استانداردهای FDA یا EU را داشته باشند. ادعاهای درمانی برای اسکار باید محدود به “بهبود ظاهر” باشد نه “حذف کامل”.

دوران بارداری

رتینوئیدهای موضعی (ترتینوئین، آداپالن) و به ویژه ایزوترتینوئین خوراکی در دوران بارداری و شیردهی مطلقاً ممنوع هستند. استفاده از ضدآفتاب و مرطوب‌کننده‌های ساده امن است. برای درمان اسکار در این دوران، حتماً با متخصص پوست مشورت کنید. برخی روش‌های کلینیکی مانند میکرونیدلینگ ساده ممکن است امن باشند، اما باید توسط پزشک ارزیابی شوند.

سوالات متداول درباره نگرانی‌ها

مراجع

  1. Acne Scarring—Pathogenesis, Evaluation, and Treatment Options. PMC / Dermatology and Therapy. (2017)
  2. Acne Scars: Pathogenesis, Classification and Treatment. PMC / Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery. (2010)
  3. Methods for the Improvement of Acne Scars Used in Dermatology and Cosmetology. MDPI / Journal of Clinical Medicine. (2022)
  4. Evidence-based management of cutaneous scarring in dermatology part 2: atrophic acne scarring. Springer / Archives of Dermatological Research. (2021)
  5. Advances in the treatment of acne scars. Frontiers in Medicine. (2025)
  6. Chemical Peels for Acne and Acne Scars in Asians: Evidence Based Review. PMC / Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery. (2013)
  7. An Assessment of the Efficacy and Safety of CROSS Technique with 100% TCA in the Management of Ice Pick Scars. PMC / Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery. (2010)
  8. Prevalence and risk factors of acne scars in patients with acne vulgaris. PMC / Dermatology Reports. (2023)
دسته‌ی مورد نظر را انتخاب کنید: